Sindhudurg Fort Information In Marathi नमस्कार मित्रांनो आजच्या लेखात आपण सिंधुदुर्ग ह्या सागरी किल्याबद्दल माहिती पाहणार आहोत. भारत हा वैभवशाली किल्ल्यांचा देश आहे. किल्ले देशभरात स्थित आहेत आणि गेल्या काही शतकांतील राजे आणि सम्राटांच्या जीवनाची आणि काळाची कथा सांगतात. चला सिंधुदुर्ग किल्ल्याची माहिती जाणून घेऊयात.
सिंधुदुर्ग किल्याची संपूर्ण माहिती Sindhudurg Fort Information In Marathi
किल्ले बांधण्याचे कारण असे:
- साम्राज्य स्थापन करणे
- हे साम्राज्य टिकवून ठेवणे
- शत्रूचे हल्ले रोखणे
- कर गोळा करणे – कारण बहुतेक किल्ले प्रवासाच्या महत्त्वाच्या मार्गांजवळ होते
- भविष्यातील सुरक्षा
महाराष्ट्रातील एकूण किल्यांपैकी १११ छत्रपती शिवाजी महाराजांनी अवघ्या ३५ वर्षात महाराष्ट्रात बांधले! हे किल्ले आता पश्चिम घाट जागतिक वारसा स्थळांतर्गत आले आहेत आणि त्यामुळे कोणतेही कारखाने किंवा उद्योग या परिसराचे नुकसान करणार नाहीत.
जर तुम्ही इतिहासप्रेमी असाल तर कोकण किनार्‍यावरील सर्वात आश्चर्यकारक किल्ल्यांपैकी सिंधुदुर्ग किल्ल्याला भेट का देऊ नये. महान मराठा शासकाने बांधलेला हा किल्ला अरबी समुद्राच्या किनाऱ्यावर, मुंबईपासून सुमारे ३५० किमी अंतरावर आहे.
या ऐतिहासिक दौऱ्यावर असताना, तुम्ही तारकर्ली बीचवर आराम करू शकता आणि IISDA येथे स्कूबा डायव्हिंगसारखी काही नवीन कौशल्ये शिकू शकता. लहान मुलांसाठीही जवळपासची ठिकाणे आहेत.
सिंधुदुर्ग किल्ल्याचा इतिहास:
१६०० च्या दरम्यान ब्रिटिश आणि पोर्तुगीज व्यापारी यांनी महाराष्ट्राच्या किनारपट्टीवर धाक दाखवून प्रदेश ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न केला. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी कुर्ते या बेटावर संधी साधून या भागांना मजबूत करण्यासाठी किल्ला बांधण्याचा निर्णय घेतला. १६६४ मध्ये बांधकाम सुरू झाले.
हा किल्ला अनेक लढायांचा साक्षीदार आहे आणि अनेक वर्षे मराठ्यांकडे राहिला. १७६५ मध्ये ब्रिटिशांनी तो ताब्यात घेतला. सध्या हा किल्ला भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण विभागाच्या देखरेखीखाली आहे.
सिंधुदुर्ग किल्ल्याची वास्तू:
सिंधुदुर्ग किल्ल्याची प्रचंड तटबंदी पाहून कोणीही भारावून जाऊ शकत. तुम्हाला माहीत आहे का की ५०० पेक्षा जास्त खंड्या (४००० पौंड) शिसे राजापूरच्या ब्रिटीश गोदाममधून आले आणि पाया मजबूत करण्यासाठी वापरले गेले. किल्ल्याचे मोजमाप ४८ एकर क्षेत्रफळावर आहे आणि ते ३ किमी लांब आहे. येथील भिंतींची उंची ३० फूट आणि जाडी १२ फूट आहे. अतिशय भव्य अश्या किल्याने अनेक वर्षांपासून तेथील रहिवाशांना सुरक्षा प्रदान केली.
किल्ल्याची आणखी वैशिष्ट्ये:
ओम्बर नावाच्या हार्डवुडपासून बनवलेले मुख्य प्रवेशद्वार शोधा. ते बाहेरून सहज दिसत नाही. जाड आणि उंच भिंती अशा प्रकारे बांधल्या होत्या की समुद्र आणि आक्रमणकर्ते त्यांचे उल्लंघन करू शकत नाहीत.
किल्ल्यामध्ये ५२ बुरुज आहेत. किल्ल्याची संरक्षण भिंत झिगझॅग पद्धतीची आहे. एकमेकांपासून अर्धा मैल अंतरावर दोन वॉच टॉवर आहेत. किल्ल्याच्या आत सुमारे १५० घरे, व तेथील लोकांची तहान भागवण्यासाठी चार पाण्याच्या विहिरी आहेत.
पावसाळ्यात किल्ल्याला पूर न येता पाणी समुद्रात वाहून जाईल अशा पद्धतीने फ्लोअरिंगची रचना करण्यात आली होती.
या साइटमध्ये आणखी बरीच पुरातत्व वैशिष्ट्ये आहेत आणि मार्गदर्शक सोबत घेतल्याने तुम्हाला या किल्ल्याचे सर्व मनोरंजक पैलू एक्सप्लोर करण्यात मदत होऊ शकते.
सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील पाहण्यासारखी ठिकाणे:
या किल्ल्याला भेट दिल्यास जवळपासच्या इतर आश्चर्यकारक ठिकाणांना भेट देण्याची संधी देखील मिळते. येथे काही सिंधुदुर्ग पर्यटन आकर्षणे आहेत.
त्सुनामी बेट:
ते किल्ल्यापासून फक्त ०.५ किमी अंतरावर आहे. या बेटाकडे मोठ्या संख्येने आकर्षित झालेल्या पर्यटकांच्या कोलाहल वगळता येथील समुद्र शांत आहे. येथे तुम्ही जेट-स्की, स्पीड बोट, कयाक रायडर, वॉटर स्कूटर आणि बंपर बोट अशा साहसी क्रीडा क्रियाकलाप करू शकता.
स्थानिकांच्या मते येथील वाळूमध्ये चुंबकीय गुणधर्म आहेत आणि सांधेदुखीवर उपाय आहे. स्थानिक स्नॅक्स आणि चटणी पोळा सारखे खाद्यपदार्थ असलेले स्टॉल्स येथे असतात.
तारकर्ली बीच:
किल्ल्यापासून अवघ्या १० किमी अंतरावर तारकर्ली समुद्रकिनारा आहे. हा कोरल बीच कोकण किनारपट्टीवरील सर्वात सुंदर समुद्रकिनाऱ्यांपैकी एक आहे. पांढरी वाळू, डोलणारी सुरु झाडे आणि सूर्यास्ताची अद्भुत दृश्ये, काही गोष्टी ज्या कदाचित समुद्रकिनाऱ्यावरील सर्वोत्तम अनुभवाचा एक भाग असतील! मालवणचे खाद्यपदार्थ, डॉल्फिन आणि कासवांचे दर्शन अधिक होते.
इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ स्कूबा डायव्हिंग आणि एक्वाटिक स्पोर्ट्स स्कूबा डायव्हिंग(IISDA):
तारकर्ली समुद्रकिनारीच ही संस्था आहे. स्कूबा डायव्हिंग आणि इतर जलीय खेळांसाठी समर्पित भारतातील ही अशी पहिली संस्था/रिसॉर्ट आहे. त्‍याच्‍या सुविधांमध्‍ये, तुम्हाला २५ फूट स्कूबा डायव्हिंग पूल, वर्गखोल्‍या, समुद्रकिनारी असलेले रेस्टॉरंट, डिलक्‍स सुईट्स आणि ट्विन शेअरिंग एसी रूम आणि कॉन्फरन्स हॉल मिळेल. कॉन्फरन्स रूममध्ये मल्टीमीडिया प्रेझेंटेशनचीही सुविधा आहे.
येथे स्कूबा ड्राईव्ह कसे करायचे ते शिका कारण संस्थेमध्ये मूलभूत आणि आगाऊ दोन्ही प्रकारचे प्रशिक्षण दिले जाते. प्रशिक्षणानंतर तुम्हाला प्रशिक्षकाद्वारे खुल्या समुद्रावर काही वास्तविक अनुभवासाठी नेले जाईल.
मालवण सागरी वन्यजीव अभयारण्य:
या अभयारण्यात कोकण किनार्‍यावरील वनस्पती आणि प्राण्यांची समृद्ध विविधता पहा. हे ३.१८ चौरस किलोमीटरमध्ये पसरलेले आहे. सिंधुदुर्ग किल्ला हा या अभयारण्याचा एक भाग आहे ज्यामध्ये पदमगेड बेट आणि काही जवळपासचे खडकाळ भाग देखील समाविष्ट आहेत. तेथे काय पहावे:
रोहिता, लबेओ रोहिता, टोर पुटिटोरा(महासिर), लबेओ कॅलबासू, सिंघडा, लबेओ यांसारख्या व्यावसायिक माशांच्या ३० प्रजाती येथे प्रदर्शित केल्या आहेत.
सागरी जीवनात समुद्री अ‍ॅनिमोन, पॉलीचेट्स, सीव्हीड, खारफुटी, मोती ऑयस्टर आणि कोरल यांचा समावेश होतो.
चहा, आंबा, धवडा, ऐन, कलम, कदंब, कडुनिंब, जामुन आणि पलास, शिसम, मोहन आणि हेडू यांसारखी झाडे आणि वनस्पतींचे प्रकार पहायला मिळतात.
रघुनाथ मार्केट:
रघुनाथ बाजार किल्ल्यापासून दीड किलोमीटर अंतरावर आहे. ते १५० वर्षांहून अधिक जुने आहे. या मार्केटमधील कला हस्तकलेची दुकाने, कांस्य भांडी, कोल्हापुरी चप्पल, दागिने आणि खादीचे कपडे पहा. कोंकण शरबत, आवळा ज्यूस, आगुळ, मालवणी खाजा आणि सुखा बांगडा यांसारखे कोकणी खाद्यपदार्थ देखील इथेच पहा.
लक्षात ठेवा, मार्केटमधील रस्ते अरुंद आहेत. देवबाग बीच, तळाशील तोंडवली बीच, निवती बीच जवळील काही इतर लोकप्रिय समुद्रकिनारे आहेत.
देवबाग समुद्रकिनारा इतर समुद्रकिनाऱ्यांपेक्षा स्वच्छ आणि परवडणारा आहे. जर तुम्हाला डॉल्फिन पहायचे असतील तर सकाळी बोटीने या ठिकाणी जा.
तळाशील बीचवर समुद्र स्वच्छ आणि दुधाळ पांढरा दिसतो. सर्वात दुर्गम समुद्रकिनाऱ्यांपैकी एक, शांतता आणि शांततेसाठी तुमचा शोध येथे मिळू शकतो. अर्थात, सार्वजनिक सुविधा चांगल्या नाहीत, त्यामुळे मुलांना घेऊन जाणे ही वाईट कल्पना असू शकते.
जर तुम्ही सिंधुदुर्ग किल्ल्याला भेट देत असाल तर निवती बीच हा आणखी एक स्वच्छ आणि शांत समुद्रकिनारा आहे. येथील पाणी पोहण्यासाठी उत्तम आहे.
कराली बॅकवॉटर:
किल्ल्यापासून फक्त २.२ किमी अंतरावर असलेल्या कार्ली बॅकवॉटरवर बोटीने फिरता येते. कराली नदी येथे अरबी समुद्राला मिळते आणि पाण्याचा वेग खूप वेगाने येतो. तुमच्या बोटीच्या प्रवासादरम्यान तुम्ही डॉल्फिनच्या गंमती जमती देखील पाहू शकता. या बॅकवॉटरच्या दोन्ही बाजूंनी सुंदर जंगले दिसतात.
रॉक गार्डन:
मालवणच्या खडकाळ बाजूला रॉक गार्डन आहे. मुलांसाठी सर्वोत्तम ठिकाण! आश्चर्याची बाब म्हणजे येथे वाळू नाही. मुलांसाठी सुस्थितीत असलेली बाग आणि स्लाइड्स.
पुणे आणि मुंबई येथून गडावर कसे जायचे
पुण्याहून:
रेल्वेने: प्रथम, तुम्हाला पुण्याहून आंब्यापर्यंत टॅक्सी घ्यावी लागेल. मंगोवन येथून तुम्ही मांडवी एक्सप्रेसने सिंधुदुर्गला जाऊ शकता.
रस्त्याने: अंतर ३६१ kms. या मार्गावर थेट बसेस नाहीत. पुण्याहून कणकवलीला यावे आणि तेथून सिंधुदुर्ग किल्ल्यावर टॅक्सी करावी.
मुंबईहून:
हवाई मार्ग अंतर: ३३८ किमी. मुंबई ते गोव्यासाठी गोएअर विमान आहे आणि तेथून तुम्ही टॅक्सीने सिंधुदुर्गला जाऊ शकता. मुंबईचे विमान अवघ्या ५ तासांत गोव्यात पोहोचते.
रेल्वेने अंतर: ५४१ किमी. या मार्गावर २३ गाड्या जातात आणि तुम्ही मुंबईहून या किल्ल्यावर ७ तासात पोहोचू शकता.
रस्त्याने: ५०४ किमी. या मार्गावर योग्य बसेस धावत नाहीत. मुंबईहून कणकवलीला खाजगी टॅक्सी आणि कणकवलीहून सिंधुदुर्गला दुसरी टॅक्सी घेणे उत्तम.
राहण्यासाठी जवळपासची हॉटेल्स:
सिंधुदुर्ग पर्यटनासाठी येथे काही हॉटेल्स आहेत ज्यात तुम्ही राहू शकता.
१.सँड एन शाइन बीच रेस्टॉरंट – किल्ल्यापासून ७.८ किमी अंतरावर
सुविधा: न्याहारी उपलब्ध, मोफत पार्किंग, मोफत वाय-फाय, धुम्रपान न करणाऱ्या खोल्या, वातानुकूलन, पाहण्यासाठी समुद्रकिनारा
२.तारकर्ली हॉलिडे होम्स – किल्ल्यापासून ३.८ किमी
सुविधा: मोफत पार्किंग, वातानुकूलन, धुम्रपान न करणाऱ्या खोल्या, खोली सेवा
३.हॉटेल सागर किनारा मालवण – किल्ल्यापासून १.४ किमी
४.हॉटेल चिवला बीच – किल्ल्यापासून २.० किमी
सुविधा: विमानतळ वाहतूक, सार्वजनिक वाय-फाय, मोफत पार्किंग, नाश्ता, वातानुकूलन, खोली सेवा
५.हॉटेल डब्ल्यू गोवा- किल्ल्यापासून ५७ किमी
वैशिष्ट्ये: समुद्रकिनारा, नाश्ता, पूल, मोफत वाय-फाय, नाश्त्यात वातानुकूलित 5-स्टार निवास समाविष्ट आहे.
६.हॉटेल रिवा रिसॉर्ट- किल्ल्यापासून ५० किमी
सुविधा: थ्री स्टार, पूल, वातानुकूलित मोफत वाय-फाय, नाश्ता
(निष्कर्ष):
सिंधुदुर्ग किल्ल्याची सहल म्हणजे पूर्ण सुट्टी! ऐतिहासिक सहल, समुद्रकिनाऱ्यावरील विश्रांती , खरेदी, निसर्ग न्याहाळणे आणि फूड ट्रेल या सर्व गोष्टी एकाच मध्ये आणल्या गेल्या. आजच निघा, कारण मराठा साम्राज्याच्या या भव्य तटबंदीवर आणखी काही साहसे तुमची वाट पाहत आहेत. कृपया आपल्या टिप्पण्या द्या.
धन्यवाद!!!
FAQ
1. सिंधुदुर्ग किल्ल्यामध्ये काय खास आहे?
हनुमान, जरीमरी आणि देवी भवानी यांच्या परंपरागत देवस्थानांसह, किल्ला शिवाजीला समर्पित मंदिरासाठी सर्वात प्रसिद्ध आहे. किल्ला परिसरात मंदिरांव्यतिरिक्त काही टाकी आणि तीन गोड पाण्याच्या विहिरी देखील आहेत.
2. सिंधुदुर्ग किल्ला पाहण्यासारखा आहे का?
सिंधुदुर्ग किल्ला सुस्थितीत असून तो ४८ एकर परिसरात पसरलेला आहे. तटबंदी आणि बुरुज शोधण्यात तुम्ही काही तास सहज घालवू शकता . या किल्ल्यावरून समुद्र आणि सभोवतालच्या परिसराचे अप्रतिम दृश्यही दिसते.
3. सिंधुदुर्ग किल्ल्यात किती पायऱ्या आहेत?
या भिंतीवर 26 बुरुज आहेत, त्यामुळे प्रत्येक दिशा तोफांनी संरक्षित आहे. खाली उतरण्यासाठी अंतराने पायऱ्या आहेत, सुमारे ४५ पायऱ्या आहेत . संपूर्ण भिंत सुमारे 4 किमी लांब आहे.
4. सिंधुदुर्ग जिल्ह्याची निर्मिती कधी झाली?
1 मे 1981 रोजी रत्नागिरी या मूळ जिल्ह्यातून कुडाळ, वेंगुर्ला, सावंतवाडी, मालवण, कणकवली आणि देवगड असे सहा तालुके कोरून स्वतंत्र सिंधुदुर्ग जिल्हा स्थापन करण्यात आला. नंतर दोन तालुके उदा. वैभववाडी आणि दोडामार्ग हे सिंधुदुर्ग जिल्ह्याला जोडले गेले.
5. सिंधुदुर्गातील प्रसिद्ध फळ कोणते?
सिंधुदुर्ग जिल्हा हा जगप्रसिद्ध अल्फोन्सो आंबा, काजू, जामुन इत्यादी उष्णकटिबंधीय फळांसाठी देखील ओळखला जातो. लांबलचक सुंदर समुद्र किनारा, नयनरम्य पर्वत आणि हिरवीगार जंगले या जिल्ह्याला नैसर्गिक सौंदर्य लाभले आहे.